Zatwarnica dawniej i dziś…

W dolinie potoku Głębokiego w pobliżu jego ujścia do Sanu leży Zatwarnica.

Dawniej…Troszkę historii…

Wieś lokowano na prawie Wołoskim w dobrach sobieńskich, które należały do Kmitów. Pierwsze informacje o Zatwarnicy za swój początek bierze rok 1580, gdzie posiadała wtedy przysiółek Bałwańskie. Można przypuszczać, że wieś była zasiedlona przed 1565 rokiem gdyż w 1580 r. była już opodatkowana. 

Właściciele wsi wywodzili się z rodu Kmitów, gospodarzyli natomiast kniaziowie, przybierając sobie nazwisko Zatwarnickich od swej siedziby. Swoja nazwę zawdzięcza ukraińskiemu słowu “zatwir” czyli zamek lub zawór.                                                                                                                                                                             

Pod względem powierzchni Zatwarnica była jedną z największych wsi w Bieszczadach – grunty rolne oraz leśne liczyły ponad 40 km². Posiadała trzy przysiółki: Kalinów, Sękowiec oraz Suche Rzeki. Działały tam trzy młyny wodne, dwa folwarki z dworskimi zabudowaniami, tartak parowy, kopalnia ropy naftowej, karczma, piekarnia, pięć sklepów żydowskich, jeden polski i jeden ukraiński. W wiosce oprócz rolników mieszkali także rzemieślnicy – bednarz, cieśla, kołodziej, kilka rodzin pochodzenia cygańskiego, wyznania grekokatolickiego, zajmujące się kowalstwem.

Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1937 – Mapa “Dźwiniacz Górny” 1:100 000 Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1937 roku, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31701129

W 1934 r. Zatwarnica stała się siedziba gminy w powiecie leskim, tworzącym województwo lwowskie, obejmując miejscowości: Chmiel, Krywe, Hulskie, Studenne, Ruskie i Tworylne. We wsi powstała poczta, szkoła oraz posterunek policji państwowej.

W roku 1939 została ustalona granica niemiecko-sowiecka na rzece San. Granica podzieliła Zatwarnice na dwie części, pod okupacją niemiecką znalazła się główna część wsi z przysiółkami Suche rzeki i Kalinów a pod okupacją sowiecką znalazł się przysiółek Sękowiec.

13 sierpnia 1944 r. oddział UPA uderzył po raz pierwszy na posterunek milicji w Zatwarnicy a 13 listopada tego samego roku sotnia UPA zamordowała 8 Polaków oraz powiesiła Ukraińca oskarżonego o zdradę narodu ukraińskiego”.

10 września 1945 r. ukraińscy partyzanci spalili budynki dworskie wraz z zabudowaniami tartacznymi.

w 1946 r. wieś została całkowicie spalona przez sotnię “Bira”, która m.in. miała swój obóz w Suchych Rzekach. Ludność miejscowa została wysiedlona w ramach wymiany ludności na Ukrainę  Radziecką.

Poległych milicjantów upamiętniają nagrobki na miejscowym cmentarzu.

Dziś…

W ostatnich latach w Zatwarnicy zainicjowały swoją działalność ośrodki wypoczynkowe oraz agroturystyka co przyczyniło się do zmiany z osady leśnej na letniskową wieś. Sprzyjają temu atrakcyjne miejsca spacerowe dające możliwość uprawiania aktywnej turystyki oraz widokowe, przy tym zachwycająca bliskość połonin…

fot. Bieszczady. 20 największych atrakcji przyrodniczych

Przebywając w Zatwarnicy warto zobaczyć położony w centrum wsi, dawny cmentarz przycerkiewny z zachowanymi krzyżami a także makietę grekokatolickiej cerkwi filialnej p.w. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja położonej w miejscu dawnej cerkwi.

Wędrując ścieżką historyczną nr 3 Ekomuzeum “W Krainie Bojków” należy zwrócić uwagę na miejsce po młynie wodnym oraz odwiedzić Chatę Bojkowską wraz z izbą historyczno-regionalną umieszczoną w ciekawym otoczeniu.

Bieszczady. 20 największych atrakcji przyrodniczych

Godny podziwu jest również największy wodospad “Szepit” na potoku Hylaty znajdujący się w pobliżu drogi leśnej, na trasie jednej ze ścieżek Ekomuzeum “W Krainie Bojków”. Ścieżka prowadzi jednocześnie na Kamień Dwernik – szczyt położony na wysokości 1004 m n.p.m, uważany za jeden z najciekawszych i najładniejszych bieszczadzkich szczytów ze względu na roztaczającą się stamtąd wspaniałą panoramę.

Do atrakcji w Zatwarnicy koniecznie trzeba zaliczyć Kino Końkret znajdujące się w odremontowanym budynku po dawnym Parku Końskim. Można tam obejrzeć stare filmy o Bieszczadach takie jak: “Wolna sobota” czy “Kino objazdowe”.

W okolicy Zatwarnicy, z dala od ruchliwych szlaków warte odwiedzin są nieistniejące wsie Krywe, Hulskie i Tworylne, położone w dolinie Sanu, kryjące w sobie pozostałości w postaci ruin cerkwi, cmentarzy, zabudowań oraz piwnic. Te unikatowe miejsca, zwłaszcza wczesną wiosną ukazują ślady mieszkających tam niegdyś Bojków.

ZATWARNICA TO JEDNA Z WYCIECZEK W PRZEWODNIKU BIESZCZADY. 20 NAJWIĘKSZYCH ATRAKCJI PRZYRODNICZYCH…

Bieszczady.shop

Róża Król