Czym jest koronka frywolitkowa?

Nazwa techniki wywodzi się z łacińskiego słowa frivolus, które oznacza coś bezwartościowego, błahego, bez znaczenia. Trudno połączyć wygląd koronki ze źródłosłowem, z pewnością nie jest ona bezwartościowa, na co wskazuje jej inna nazwa koronka dworska.  Do wykonania takich frywolitek potrzebne były drogie nici, stąd też technika ta nie była znana ubogim warstwom społecznym. Dodatkowo czółenka używane do wyplatania koronki frywolitkowej często były bogato zdobione, od nich frywolitki nazywane są również koronką czółenkową. Wykonywane wzory składają się z niezliczonej ilości kółeczek, łuczków, supełków i drobnych pętelek pikotek.

fot.: Bieszczady.shop

Troszkę historii…

Frywolitka jest bardzo starą techniką wiązania nitek. Na początku – starożytny Egipt, Chiny –  był to rodzaj makramy wykonywany dużym czółenkiem. W średniowieczu za sprawą holenderskich marynarzy trafiła do Europy i stawała się coraz bardziej popularna. Dokładnie nie wiadomo, kiedy frywolitka stała się tym, czym jest obecnie prawdopodobnie nastąpiło to w Italii, gdy węzełki zaczęły układać się w kółeczka.

Swój rozkwit frywolitka osiągnęła w osiemnastym wieku. Wówczas czółenka były duże i bogato zdobione. Wykonywano je między innymi ze złota, srebra i innych drogich surowców jak i z bursztynu. Były używane przez kobiety z królewskich i bogatych rodów szlacheckich. Czółenka były świetnym prezentem, którym obdarowywały się damy.

Wówczas nie znano łuczków ani pikotek. Ich wynalezienie pod koniec XIX wieku umożliwiło rozwój koronki poprzez wzbogacenie wzornictwa. Z początku łączono elementy igłą, dopiero później wynaleziono sposób łączenia za pomocą pikotek, co spowodowało, że wzory stawały się coraz bardziej skomplikowane i efektowne.

fot.: Bieszczady.shop

W latach dwudziestych ubiegłego wieku, popularność koronce frywolitkowej przyniosły liczne publikacje książkowe dostarczając atrakcyjne wzory, które są wykorzystywane do czasów obecnych. Duży wpływ na popularność tej techniki koronkarskiej miał przemysłowy sposób wytwarzania czółenek i przędzenia nici.

Druga wojna światowa i jej następstwa spowodowały zanik zainteresowania tą techniką na rzecz bardziej funkcjonalnych wyrobów rękodzielniczych: swetry, skarpety, szaliki, czapki, rękawiczki. Dopiero zainteresowanie tą techniką wzrosło pod koniec wieku dwudziestego i trwa do dziś.

Jak się robi frywolitki?

Frywolitki powstają z podwójnych węzełków (zwanych podwójnymi słupkami lub parkami) wiązanych ściśle obok siebie na nitce będącej rdzeniem. W trakcie pracy węzełki dają się przesuwać, dzięki temu nitkę można zaciskać w kółeczka. Kółeczka, łuczki i pikotki to właściwie wszystko, co składa się na koronkę frywolitkową. Możliwości natomiast jest nieskończenie wiele. Kółeczka łączy się ze sobą poprzez pikotki i wówczas powstają większe elementy, które też można ze sobą łączyć. Można dodawać koraliki i wyplatać biżuterię. Trzeba mieć mnóstwo cierpliwości i zdolności manualnych. Frywolitka jest, bowiem bardzo czasochłonna i pracochłonna. Koronki frywolitkowe robi się około 10 razy wolniej od szydełkowych.

Koronkę frywolitkową robimy za pomocą czółenka, na które nawija się nitkę. Dodatkowo przydatne jest szydełko za pomocą, którego przyłącza się poszczególne elementy ze sobą. Można do tworzenia koronki używać także specjalnej igły.

fot.: Bieszczady.shop

Co można zrobić z koronki frywolitkowej?

Możliwości na wykorzystanie koronki frywolitkowej jest wiele. Począwszy od koronki, którą możemy ozdabiać brzegi materiału, co nadaje mu stylu i elegancji. Kolejny sposób na wykorzystanie koronki to serwetki, bieżniki, ubrania, ozdoby. Bardzo efektowny sposób, w którym stosujemy tą technikę to wytwarzanie biżuterii. Tu możemy wykorzystać całe bogactwo możliwości, co pozwala na powstanie niepowtarzalnych i oryginalnych pięknych wzorów.

Magdalena Kozłowska